Hoe weet je of je bent blootgesteld aan kankerverwekkende stoffen, en wanneer of waar dit gebeurt? Nieuwe, goedkope sensoren kunnen helpen deze vragen te beantwoorden. Onderzoekers van TNO in Nederland bestuderen het gebruik van sensoren voor verschillende schadelijke stoffen, zoals lasrook, Hardhoutstof en silica. Ze hebben onlangs een richtlijn gepubliceerd met de naam “Sensoren voor fijnstof op de werkplek.“
Sander Ruiter, een van de onderzoekers bij TNO, legt uit waarom sensoren zo’n goed hulpmiddel zijn om de blootstelling aan stoffen te meten: “Traditionele meetsystemen gebruiken filters die een paar uur of een hele werkdag stof of deeltjes verzamelen. De monsters worden dan naar een laboratorium gestuurd voor analyse en de resultaten krijg je een paar weken later. Sensoren zijn eenvoudiger te gebruiken en goedkoper, omdat je geen laboratorium nodig hebt. Ze kunnen ook in realtime meten. Je kunt bijvoorbeeld zien of er een piek in de belichting was om 11 uur gedurende vijf minuten. Met filters zou u alleen de gemiddelde blootstellingsniveaus over de hele meetperiode weten. Met sensoren krijg je onmiddellijk resultaten en kun je gemakkelijker achterhalen wat een werknemer op dat moment aan het doen was.”
Sensoren zullen de opties die we hebben zeker verbeteren, bijvoorbeeld door het mogelijk te maken om controlemaatregelen te implementeren op het moment dat blootstellingen zich voordoen (real-time risicobeheer genoemd). Er zijn echter ook enkele verbeteringen mogelijk. Uit het onderzoek van TNO blijkt dat sensoren consistente en correcte resultaten geven voor metingen in de tijd, maar dat ze - zoals alle meetsystemen - een bepaalde onzekerheid hebben (zie onderstaande figuur). Deze onzekerheid verschilt per stof. Sander legt uit: “Op dit moment doen we onderzoek naar lasrook. We willen de exacte onzekerheid weten en de sensoren kalibreren voor deze stof, in de hoop dat de gekalibreerde sensoren gebruikt kunnen worden voor nalevingstesten. Op dit moment kan één sensor nog niet voor veel verschillende stoffen worden gebruikt.”
Als je een specifieke stof nauwkeurig wilt meten, kan de sensor voor die stof worden gekalibreerd. “Dit geeft je een persoonlijk instrument dat je kunt gebruiken wanneer je maar wilt, in verschillende gebieden van een bedrijf. Dit is een groot voordeel vergeleken met het filtergebaseerde systeem, dat meestal maar voor zo’n vijf metingen per jaar voor het hele bedrijf wordt gebruikt, vanwege de hoge analysekosten. Dat wordt verondersteld alle werknemers te vertegenwoordigen, maar dat is vaak niet het geval.”
Richtlijn voor fijnstofsensoren op de werkplek
TNO heeft een richtlijn gepubliceerd, beschikbaar in het Engels en Nederlands, om arbeidshygiënisten te helpen goedkope sensoren voor fijnstof (PM) op de juiste manier te gebruiken. De richtlijn legt uit wat PM-sensoren wel en niet kunnen, hoe je een sensor kiest, hoe je de gegevens interpreteert en hoe je de metingen uitvoert.
