Son tahminlere göre AB “de yaklaşık 25.000 çalışan potansiyel olarak refrakter seramik liflere (RCF” ler) maruz kalmaktadır. İşle ilgili ana maruziyet yolu havadaki liflerin solunmasıdır. RCF “ler Avrupa Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama Yönetmeliği (EC 1272/2008) kapsamında kategori 1B kanserojen olarak sınıflandırılmıştır, yani bu maddelerin hayvan kanıtlarına dayanarak insanlar için kanserojen potansiyele sahip olduğu varsayılmaktadır. RCF” lere tekrarlanan veya uzun süreli inhalasyon maruziyeti akciğer kanseri ve diğer kronik akciğer hastalıkları riskini artırabilir.

Risklerin oluştuğu yerler

RCF “ler, çeşitli endüstriyel sektörlerde yüksek sıcaklık uygulamalarında yalıtım malzemesi olarak kullanılan endüstriyel ürünlerdir. Ana uygulama alanları fırınlar ve ocaklar için astar malzemeleridir. RCF tüketen başlıca endüstriler arasında kimya, gübre, petrokimya, çelik, cam, seramik, çimento, dökümhane ve dövme endüstrileri bulunmaktadır. Solunum, üretim ve son kullanıcı süreçleri sırasında RCF” lere maruz kalmanın en önemli yoludur. RCF imalat endüstrisinde, RCF “ye maruziyet karıştırma ve şekillendirme işlemleri sırasında, malzemenin kesilmesi veya işlenmesi sırasında ve RCF” lerin diğer malzemelerle birleştirildiği veya monte edildiği işlemler sırasında meydana gelebilir.

Son kullanıcı konumlarında, RCF’lere maruz kalma, yüksek sıcaklık yalıtım malzemelerinin montajı, makinelerin ve fırınların çalıştırılması, fırın denetimi ve bakımı ve RCF içeren malzemelerin çıkarılması sırasında meydana gelebilir. RCF yalıtım malzemesinin endüstriyel fırınlardan ve duvarlardan sökülmesi, mesleki ortamlarda ölçülen en yüksek hava konsantrasyonlarından bazılarıyla sonuçlanmıştır.

Madde hakkında daha fazla bilgi

RCF’ler tipik olarak beyaz veya gri lifli malzemelerdir ve dökme lif, battaniye şeklinde tedarik edilir veya katı bir ürün içinde bulunur. Ortalama çapları düşük mikrometre aralığında olduğu için RCF lifleri çıplak gözle görülemez. RCF’ler sentetik camsı lifler (SVF’ler) olarak adlandırılan bir malzeme sınıfına aittir. Kimyasal olarak, SVF’ler esas olarak silikat madencilerinden oluşur. SVF’ler, amorf (kristal olmayan) bir yapıya sahip olmaları ve daha az dayanıklı olma eğiliminde olmaları nedeniyle asbest gibi doğal mineral liflerden farklıdır.

Hammaddeye ve kullanım amacına bağlı olarak SVF’ler değişen miktarlarda metal oksit içerir. RCF’ler yüksek alümina içeriğine sahiptir, bu da aşırı yüksek sıcaklıklara dayanmalarını sağlar. RCF’ler genellikle akciğer gibi biyolojik ortamlarda diğer SVF’lerden daha kalıcıdır. RCF’lerin yapısı, uzun süre yüksek sıcaklıklara (1000°C’den fazla) maruz kaldıktan sonra kısmen amorf formdan kristal forma dönüşebilir. Bu nedenle, bakım ve yıkım çalışmaları sırasında RCF kaplaması bozulduğunda, işçiler hem RCF’ye hem de kristal silikaya maruz kalabilir.

Oluşabilecek tehlikeler

Avrupa Sınıflandırma, Etiketleme ve Ambalajlama yönetmeliğine göre, RCF “ler kategori 1B kanserojen olarak sınıflandırılmıştır. Bu, RCF” lere tekrarlanan veya uzun süreli inhalasyon yoluyla maruz kalmanın akciğer kanseri, plevral mezotelyoma ve diğer kronik akciğer hastalıkları riskinde artışa neden olabileceğini gösteren hayvan deneylerinde elde edilen kanıtlara dayanmaktadır.

RCF “lerin solunmasından kaynaklanan kısa vadeli etkiler boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı ve öksürük gibi solunum yolu tahrişlerini içerebilir. RCF” lere dermal maruziyet kontakt dermatit ve kaşıntıya neden olabilir. Lifler, örneğin eller yoluyla gözlere de geçerek tahrişe neden olabilir.

RCF “lerin akciğer etkilerine neden olma potansiyeli, en önemlileri lif çapı, uzunluğu ve biyolojik sıvılardaki çözünürlüğü olmak üzere fiziksel ve kimyasal özelliklerinden etkilenir. Bunlar, liflerin akciğerlere taşınmasını ve akciğerlerdeki kalıcılığını (alıkonma süresi) ve dolayısıyla toksisitelerini belirleyen temel özelliklerdir. RCF” ye maruz kalma ile ilgili kanserler arasındaki gecikme süresinin 20-30 yıla kadar uzun olması beklenmektedir.

Yapabilecekleriniz

Birincil değerlendirme, ürünlerde RCF’nin ikamesinin teknik olarak mümkün olup olmadığı olmalıdır. İkame ürünlere örnek olarak daha düşük biyolojik kalıcılığa sahip toprak alkali silikat (AES) yünleri veya hafif lifsiz refrakter ürünler verilebilir. İkame ürünlerin teknik uygunluğu büyük ölçüde gerekli termal ve mekanik özelliklere veya kimyasal ve mekanik dirence bağlıdır. İkame mümkün değilse, önceden monte edilmiş ürünler, lamine ürünler, şekillendirilmiş parçalar veya toz oluşumunu en aza indirmeye yardımcı olan çalışma prosedürleri gibi uygun ürün formlarının kullanılması tavsiye edilir.

RCF elyaflarının yayılması, tozlu proseslerin kapatılması ve etkili egzoz havalandırması kullanılarak en aza indirilebilir. Elyaf malzemeler kullanılmadığı zamanlarda sarılı tutulmalı ve mümkün olduğunca az elleçlenmelidir. Havadaki lif miktarını azaltmak için malzemelerin çıkarılmadan önce iyice ıslatılması önerilir. Maruziyetin oluşabileceği alanlar belirlenmeli ve diğer çalışma alanlarından ayrı tutulmalıdır.

İşverenler, koruyucu önlemlerin etkili olup olmadığını veya başka önlemlerin alınması gerekip gerekmediğini kontrol etmek için kişisel örnekleme ve/veya sabit ölçümler yoluyla düzenli maruziyet değerlendirmeleri yapmalıdır. Çalışanlar, maruziyeti önlemek için RCF’lerle güvenli bir şekilde çalışmak için gerekli kontrol önlemleri konusunda düzenli olarak eğitilmelidir.

RCF ile kontaminasyon riski olan alanlarda yemek yemek, sigara içmek ve bir şeyler içmek yasaklanmalıdır. Molalar ayrı, belirlenmiş temiz bir alanda verilmeli ve yemekten önce kişisel koruyucu ekipman çıkarılmalı ve eller yıkanmalıdır. Çalışanların uygun bir kişisel hijyen standardını korumalarını sağlayacak yıkama tesisleri sağlanmalıdır.

Yerleşmiş liflerden kaynaklanan ikincil maruziyeti önlemek için işyerinin düzenli tutulması önemlidir. Temizlik, liflerin yayılmasını önleyen bir yöntemle yapılmalıdır. Elektrikli süpürgeler yüksek verimli HEPA filtreleme ile donatılmalıdır.

İşçiler RCF malzemelerini kullanırken solunum koruyucu ekipman, koruyucu giysi, eldiven ve koruyucu gözlük dahil olmak üzere yeterli kişisel koruyucu ekipmana sahip olmalıdır. Koruyucu ekipmanlar önceden belirlenmiş bir şekilde çıkarılmalı (en son solunum ekipmanı olmak üzere), düzenli olarak temizlenmeli ve elyaf kontaminasyonunu önleyecek şekilde saklanmalıdır.

Kaynaklar: ECHA, ILO, NIOSH, BAuA