Elk jaar wordt bij ongeveer 1,6 miljoen mensen in de werkende leeftijd in Europa kanker vastgesteld. Dankzij de medische vooruitgang neemt het aantal overlevenden van kanker toe en keren meer herstelde patiënten terug naar hun werk.
Het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk (EU-OSHA, een van de zes partners) geeft een overzicht van wat er op basis van wetenschappelijke literatuur bekend is over deze opkomende kwestie. Het totale economische verlies voor de Europese Unie als gevolg van verloren werkdagen door kanker werd in 2009 geschat op 9,5 miljard euro. Hoewel de terugkeer naar het werk van overlevenden van kanker economisch belangrijk is, wordt er echter weinig gerapporteerd over de kosten van mislukking. Veel overlevenden van de ziekte proberen weer aan het werk te gaan, maar dit proces is niet altijd gemakkelijk en ze kunnen met moeilijkheden te maken krijgen.
Problemen met terugkeer naar het werk
Onderzoek toont aan dat werknemers met kanker verschillende effecten van ziekte en de behandeling ervan op hun gezondheid rapporteren, waaronder mentale, cognitieve en fysieke symptomen. Vermoeidheid, uitputting en emotionele spanning zijn de meest voorkomende nasleep, ongeacht het type kanker. Andere gevolgen van kanker kunnen depressie, angst, pijn en problemen met aandacht en geheugen zijn. Als gevolg van een of meer van deze symptomen kunnen de arbeidsproductiviteit en het werkvermogen worden ondermijnd, waardoor het moeilijker wordt om op de arbeidsmarkt te blijven of opnieuw aan het werk te gaan, en overlevenden van kanker zijn mogelijk niet in staat om hun gebruikelijke taken uit te voeren. Andere factoren die van invloed zijn op de terugkeer naar het werk na de behandeling van kanker zijn de betekenis van het werk en de motivatie om te werken, en de houding en het gedrag van collega’s of werkgevers. Negatieve ervaringen zoals het gevoel gestigmatiseerd of gediscrimineerd te worden of ongevraagde werkplekaanpassingen belemmeren de terugkeer. Door al deze factoren aan te pakken, kan het percentage werknemers dat terugkeert naar het werk worden verbeterd en kunnen werknemers worden geïdentificeerd die een specifiek risico lopen om niet naar het werk terug te keren. Over het algemeen worden werkaanpassingen door werkgevers en ondersteuning voor terugkeer naar het werk door professionals in de gezondheidszorg gewaardeerd door overlevenden van kanker, op voorwaarde dat ze overeengekomen en geraadpleegd worden met de werknemers. Hoewel dergelijke programma’s in een aantal landen beschikbaar zijn, lijkt er echter een gebrek aan bewustzijn te bestaan over deze programma’s en over wat er gedaan kan worden om overlevenden van kanker aan het werk te houden. Volgens het rapport van EU-OSHA lijkt de grootte van het bedrijf van invloed te zijn op de mogelijkheden van overlevenden van kanker om weer aan het werk te gaan. In bedrijven met minder dan 250 werknemers is informatie en bewustzijn over middelen voor strategieën of programma’s voor terugkeer naar werk bijzonder schaars. De terugkeer naar werk voor zelfstandigen en mensen die in kleine bedrijven werken is zelfs nog problematischer.
Wat kan er gedaan worden om overlevenden van kanker te ondersteunen bij hun terugkeer op de arbeidsmarkt?
Er zijn effectieve interventies nodig om terugkeer naar het werk mogelijk te maken. Een vriendelijkere terugkeer naar het werk van werknemers met kanker zou het welzijn van deze kwetsbare groep verbeteren en de financiële kosten voor werknemers, werkgevers en de samenleving verminderen. Het is bewezen dat multidisciplinaire interventies die zich richten op de werknemer de terugkeer naar het werk verhogen, zij het slechts in geringe mate. Deze interventies omvatten fysiotherapie, ergotherapie, logopedie, beroepsrevalidatie, onderwijs, counseling en training. Uit het door EU-OSHA uitgevoerde verslag blijkt echter dat er weinig bekend is over de effectiviteit van maatregelen voor terugkeer naar werk, waaronder maatregelen voor aanpassingen van de werkplek. Daarom is de volgende stap van EU-OSHA het verder onderzoeken van bestaande interventies op de werkplek en voorbeelden van goede praktijken van programma’s voor terugkeer naar werk, en van de ervaringen van ondernemingen door middel van casestudy’s van bedrijven. Er zal meer informatie worden gepubliceerd over succesvolle instrumenten, interventies, programma’s en praktijken en aanbevelingen op basis van praktijkervaringen. Het uiteindelijke doel is om beleidsopties aan te reiken die door besluitvormers kunnen worden overwogen om de terugkeer van kankerpatiënten naar het werk te bevorderen en te ondersteunen. EU-OSHA bereidt ook een kort document voor dat bedoeld is als leidraad voor bedrijven die geconfronteerd worden met een geval van kanker onder hun werknemers.
