Naar schatting 3 miljoen werknemers in de EU worden blootgesteld aan stof van hardhout. Langdurige blootstelling aan stof van hardhout kan kanker in de neus en bijholten veroorzaken. Stof van hardhout wordt door het IARC geclassificeerd als kankerverwekkende stof van groep 1, wat betekent dat het als een duidelijke oorzaak van kanker bij mensen wordt beschouwd.

Waar komen risico’s voor?

De hoogste blootstellingsniveaus doen zich over het algemeen voor in beroepen die verband houden met de hout- en meubelproductie-industrie, zoals schuurmachinisten, operators van persen in de houtproductenindustrie en draaibankbedieners. Blootstelling aan houtstof kan echter voorkomen bij alle bewerkingen of processen die deel uitmaken van de levenscyclus van houtproducten, van het kappen tot de installatie en de eindafwerking. Voorbeelden van gevallen waarin blootstelling optreedt, zijn de bouw van gebouwen en schepen, de bosbouw en de timmerindustrie.

Meer over de stof

Hardhoutstof ontstaat wanneer machines of gereedschappen worden gebruikt om hardhout te snijden of te vormen. Grote hoeveelheden houtstof worden bijvoorbeeld geproduceerd in zagerijen. Grotere stofdeeltjes blijven in de neus en neuswegen hangen en kunnen kanker in de neus veroorzaken. Kleinere deeltjes kunnen dieper in de longen doordringen, met de mogelijkheid om astma, alveolitis en andere longaandoeningen te ontwikkelen. Dit zeer fijne stof ontstaat voornamelijk tijdens schuur- of snijwerkzaamheden en is het gevaarlijkst. Fijn stof verspreidt zich ook verder na het zagen. De hoeveelheid en soort houtstof die vrijkomt, hangt af van het hout dat wordt verwerkt, de machine die wordt gebruikt en de risicobeheersmaatregelen die zijn geïnstalleerd.

Gevaren die kunnen optreden

Wanneer werknemers houtstof inademen, slaat het neer in de neus, keel en andere luchtwegen. Blootstelling aan houtstof kan aandoeningen aan de luchtwegen, oogirritatie, huidaandoeningen en bij langdurige blootstelling kanker veroorzaken. Een bijkomend risico bij de verwerking van hout is dat houten voorwerpen andere gevaarlijke stoffen kunnen bevatten. Bij de productie van de meeste platen worden bijvoorbeeld formaldehydehoudende harsen gebruikt. Blootstelling aan stof van hardhout en formaldehyde verhoogt het risico op neus-keelholtekanker….

De latentie tussen blootstelling en neuskanker door houtstof wordt geschat op minstens 20 jaar.

Wat u kunt doen

Blootstelling kan worden verminderd door bewust de houtsoorten, apparatuur en werktechnieken te kiezen. Plaatselijke afzuiginstallaties moeten regelmatig gecontroleerd worden. Idealiter worden houtverwerkingsmachines met geïntegreerde afzuigsystemen gebruikt. Machines moeten ook een preventief onderhoudsprogramma hebben om een goede werking tijdens de hele levensduur van de installatie te garanderen. Voer periodiek goede blootstellingsmetingen uit zodat bekend is wanneer en waar actie moet worden ondernomen. Onderzoek of werknemers ademhalingssymptomen melden en schakel een bedrijfsarts in. De beste oplossing is om de blootstelling te beheersen door ontwerp- en technische aanpassingen, zoals het installeren van een afzuigventilatiesysteem met collectoren op plaatsen waar stof wordt geproduceerd.

Hygiëne op de werkplek, zoals het verwijderen van stof van tafels en vloeren, is belangrijk en een cruciale organisatorische maatregel. Stof moet zodanig worden verwijderd dat blootstelling aan en verspreiding van stof wordt voorkomen door industriële stofzuigers met HEPA-filters te gebruiken en droog vegen en het gebruik van perslucht altijd te vermijden.

Maak werknemers voortdurend bewust van de effecten van blootstelling. Train werknemers bovendien over gevaren, veilige werkpraktijken en effectieve hygiënemaatregelen. Persoonlijke beschermingsmiddelen, zoals ademhalingstoestellen, zijn een kortetermijnoplossing om de blootstelling te verminderen en mogen alleen als laatste redmiddel worden gebruikt.

Bronnen: IARC