Naar schatting worden tot 30.000 werknemers in de EU blootgesteld aan 1,4-dioxaan. Typische werkplekken waar 1,4-dioxaan wordt gebruikt, zijn de rubber- en chemische industrie. Het kan ook voorkomen als bijproduct in de cosmetica-industrie. Werknemers worden voornamelijk blootgesteld via de lucht en door contact met de huid, hoewel orale blootstelling ook mogelijk is. 1,4-dioxaan is geclassificeerd als carcinogeen van categorie 1B volgens de CLP-wetgeving (Carc. 1B) en wordt ervan verdacht bij te dragen aan carcinomen in de neus en tumoren in de lever en nieren. Daarnaast veroorzaakt 1,4-dioxaan ernstige oogirritatie en kan het irritatie van de luchtwegen veroorzaken; herhaalde blootstelling van de huid kan droogheid of kloven veroorzaken.

Waar risico optreedt

Beroepsmatige blootstelling vindt plaats tijdens de productie, de verwerking en het gebruik van 1,4-dioxaan, via inademing of blootstelling van de huid. 1,4-dioxaan wordt vaak gebruikt als oplosmiddel, in laboratoria (bijv. als mobiele fase bij chromatografie) en op industriële locaties bij polymerisatieprocessen. Reinigings- en onderhoudsactiviteiten zijn ook belangrijk om rekening mee te houden wat betreft blootstelling.

Meer over de stof

1,4-dioxaan is een heldere, kleurloze vloeistof die gemakkelijk met andere oplosmiddelen wordt gemengd. Vanwege zijn inertie wordt het voornamelijk gebruikt als oplosmiddel zelf. Het is licht ontvlambaar en kan explosieve peroxiden vormen. 1,4-dioxaan is een antropogene chemische stof die niet van nature in het milieu voorkomt. Het is een bekend bijproduct van industriële ethoxyleringsprocessen en kan dus aanwezig zijn als verontreiniging in cosmetica en producten voor persoonlijke verzorging, waar de concentratie strikt gereguleerd is. 1,4-dioxaan is ook aangetroffen als residu in voorwerpen van kunststof en rubber (bijv. handschoenen, laarzen, kleding, rubberen handgrepen, versnellingspook, stuurwielen).

1,4-dioxaan is stabiel in water en breekt niet af. Verbindingen in de lucht kunnen 1,4-dioxaan snel afbreken in verschillende verbindingen. Het milieu (grondwater) is verontreinigd door de verwijdering van chemische oplosmiddelen die 1,4-dioxaan bevatten en door de verwijdering van 1,4-dioxaan zelf.

Gevaren die kunnen optreden

1,4-dioxaan wordt snel en vrijwel volledig geabsorbeerd na inademing en orale blootstelling. De absorptie via de huid is ook relevant. Na inademing van 1,4-dioxaan kunnen pijn in de bovenbuik en braken optreden, evenals irritatie van de ogen en luchtwegen. Andere symptomen van 1,4-dioxaanvergiftiging zijn lever- en nierschade, stuiptrekkingen en coma. In deze context moet rekening worden gehouden met een gelijktijdige opname van de stof door de huid. Bovendien kan herhaalde blootstelling van de huid aan 1,4-dioxaan leiden tot huidbeschadiging. Bovendien werden in dierstudies effecten op lever en nieren en op het centrale zenuwstelsel waargenomen, zoals wankel lopen, narcose, verlamming en coma. Opgemerkt moet worden dat de belangrijkste doelorganen na langdurige blootstelling het ademhalingssysteem, de lever en de nieren zijn.

Wat u kunt doen

Waar mogelijk moet bij toepassingen substitutie worden overwogen. Als er geen alternatieven beschikbaar zijn of als 1,4-dioxaan als bijproduct kan voorkomen, voer dan periodiek goede blootstellingsmetingen uit zodat bekend is wanneer en waar actie ondernomen moet worden. Om schadelijke gezondheidseffecten te voorkomen, is het daarom van het grootste belang om de blootstelling te verlagen tot onder de gezondheidskundige grenswaarde. In industriële processen zijn voorbeelden van technische controlemaatregelen gesloten systemen, algemene afzuiging en plaatselijke afzuiging. Zelfs als er met gesloten systemen wordt gewerkt, kan er blootstelling optreden, bijvoorbeeld tijdens bemonsteringstaken. Metingen en controlemaatregelen zijn hier van belang. Andere aanbevolen werkpraktijken zijn het verstrekken van informatie en training over de gevaren aan de employees en algemene hygiënenormen voor het werken met chemicaliën. Werknemers in onderhoud en schoonmaak moeten ook worden opgeleid. Onderzoek of werknemers vroege symptomen melden. Het wordt aanbevolen om een bedrijfsarts in te schakelen. Wees je ervan bewust dat voor 1,4-dioxaan de beoordeling van de blootstelling kan worden ondersteund door biomonitoring, indien van toepassing onder nationale wetgeving. Werknemers moeten zich bewust zijn van de effecten van blootstelling. Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen alleen als laatste redmiddel worden gebruikt, nadat de mogelijke technische oplossingen zijn besproken.

Bronnen: BAuA, CLP, Duitse MAK-commissie, RAC