Avrupa genelinde tahminen 36 milyon çalışan güneşten gelen doğal ultraviyole radyasyona (UVR) ve yaklaşık 1 milyon çalışan da yapay kaynaklardan gelen UVR “ye maruz kalmaktadır. UVR” ye maruz kalma öncelikle cildi ve gözleri etkiler. Hem güneş hem de yapay UVR insanlar için kanserojen olarak sınıflandırılmaktadır (IARC Grup 1). Aşırı UVR maruziyeti birkaç saatlik bir gecikmeden sonra güneş yanığına ve kornea ve konjonktiva iltihabına yol açar. Katarakt ve farklı cilt kanseri türleri uzun yıllar UVR maruziyetinden sonra gelişebilir. Avrupa “da, 2022 yılı için IARC tarafından 470.000” den fazla yeni cilt kanseri vakası (melanom ve melanom dışı) bildirilmiştir.

Risklerin oluştuğu yerler

Tarım ve ormancılık, bina inşaatı ve inşaat mühendisliği veya gemicilik gibi açık havada çalışan tüm işçiler güneş UVR’sinden özellikle etkilenmektedir. Bununla birlikte, teslimat, polis ve acil durum hizmetleri, eğitim ve gastronomi gibi sadece kısmen açık havada çalışan işçiler de güneş UVR’sine maruz kalmaktan kaynaklanan riskler altındadır. Yapay UVR’nin eşlik edebileceği aktiviteler arasında örneğin ark veya lazerle kaynak veya kesme, malzeme testi, UV dezenfeksiyonu (gıda endüstrisi, su arıtma) veya boyaların endüstriyel kürlenmesi yer almaktadır.

Tehlike hakkında daha fazla bilgi

Dalga boyları 100 ila 400 nm arasında olan UVR ne görülebilir ne de başka bir şekilde algılanabilir. Her UVR dalga boyu aynı biyolojik etkiye sahip değildir, ancak cildin ve gözlerin göreceli spektral hassasiyetleri dikkate alınmalıdır. Sonuç olarak, özellikle UV-B radyasyonu (280 - 315 nm) güneş yanığı riski oluşturmaktadır. UV-A radyasyonu (315 - 400 nm) diğer şeylerin yanı sıra cildin yaşlanmasına ve kırışmasına neden olur.

Solar UV-C radyasyonu (100 - 280 nm) stratosferik ozon tabakası tarafından tamamen emilir ve bu nedenle dünya yüzeyine ulaşmaz. Bununla birlikte, örneğin ark kaynağı ve dezenfeksiyon sırasında (tipik olarak 254 nm dalga boyunda) veya bazı lazer kaynaklarının kullanımı ile yapay UV-C radyasyonu oluşabilir. Yapay UV-C radyasyonu hava tarafından kısmen emilerek ozon oluşumuna yol açar.

Oluşabilecek tehlikeler

UVR öncelikle cilt ve göz yüzeyleri üzerinde etkili olmakla birlikte bağışıklık sistemini baskıladığı da bilinmektedir. UVR’ye akut, aşırı maruz kalma, kornea ve konjonktivada “göze kum kaçmış” hissi veren ağrılı ancak geri dönüşümlü iltihaplanmaya ve ciltte iltihaplı kızarıklığa (eritem, güneş yanığı ile eşanlamlıdır) yol açabilir. Uzun süreli yüksek UVR maruziyeti hem beyaz (melanom olmayan) hem de siyah (melanom) cilt kanseri ve katarakt gelişme riskini artırır. Akut sağlık etkileri birkaç saat gecikmeli olarak ortaya çıkarken, kronik UVR maruziyetinin neden olduğu hastalıkların gecikme süresi on yıllar mertebesindedir.

Yapabilecekleriniz

Tehlikeli iş ekipmanının değiştirilmesi için ilk kontrol, UVR maruziyetini önlemenin en etkili yoludur. Solar UVR ile ilgili olarak, risk kaynağının (güneş) değiştirilmesi mümkün değildir. Ancak, yapay UVR kullanılmak isteniyorsa veya istemeden ortaya çıkıyorsa, önceden bir ikame kontrolü yapılmalıdır. Prensip olarak, teknik, organizasyonel ve kişisel önlemlerin makul bir kombinasyonu UVR’ye karşı en iyi korumayı sağlar.

Teknik önlemler arasında her türlü perdeleme ve gölgeleme yer almaktadır, örneğin sabit işyerlerinde gölgelikler ve sabit olmayan açık hava işyerlerinde güneş şemsiyeleri. Tamamen kapalı kabinler, mobil iş ekipmanı kullanılırken UVR koruması sağlar. Binalar veya bitkiler gibi mevcut gölgelendirme genellikle sadece sınırlı UVR koruması sağlar. Yapay UVR kullanıldığında, kaynağın kapatılması veya erişilebilir UVR’nin perdelenmesi, etkili UVR koruması sağlamanın uygun bir yoludur.

Organizasyonel önlemler maruziyet süresini azaltmayı amaçlamaktadır. Bunlar arasında, örneğin, iş aktivitelerinin çok az maruz kalınan veya hiç maruz kalınmayan gölgeli veya korumalı alanlara taşınması ve çalışma saatlerinin sabah erken veya akşam geç saatlere kaydırılması (dış mekan çalışmaları için) yer almaktadır. İş faaliyetlerinin birkaç çalışan arasında dağıtılması ve UVR’ye maruz kalan kapalı işyerlerine erişimin işaretler veya etiketlerle kısıtlanması da organizasyonel önlemlere örnektir.

Geniş kenarlı ve boyun korumalı bir başlık, güvenlik gözlükleri (güneş gözlükleri veya yapay UVR için özel olarak tasarlanmış koruyucu gözlükler), yüz siperleri ve siperliklerin yanı sıra tüm vücudu kaplayan giysiler ve eldivenler gibi kişisel koruyucular genellikle zorunludur. Tekstil ürünleri ile kaplanamayan cilt bölgeleri, örneğin açık havada çalışanların yüzü, yeterince yüksek güneş koruma faktörüne sahip güneş kremi kullanılarak korunmalıdır.

Referanslar: IARC, COM, ICNIRP