Naar schatting worden ongeveer 900.000 werknemers in de EU mogelijk blootgesteld aan chroom VI. Onderzoeken naar werknemers in de chromaatproductie, chromaatpigment- en chroomelektrolytische industrie die vóór de jaren 1980 in dienst waren, laten een verhoogd sterftecijfer voor longkanker zien.

Chroom VI-verbindingen zijn geclassificeerd als kankerverwekkend van categorie 1A, wat betekent dat ze bewezen kanker veroorzaken bij mensen. Blootstelling aan chroom VI vindt plaats door inademen, inslikken via voedsel of water, of direct contact met de huid. Door de sterk corrosieve eigenschappen heeft chroom VI ook acute gezondheidseffecten. Daarnaast kan blootstelling aan chroom VI overgevoeligheid van de huid en luchtwegen veroorzaken, zoals astma, en kan het leiden tot specifieke orgaantoxiciteit voor de longen, lever en nieren.

Waar komen risico’s voor?

Blootstelling op de werkplek vindt voornamelijk plaats bij lassen en andere soorten ‘heet werk’ aan roestvrij staal en andere metalen die chroom VI bevatten. Andere soorten werk waarbij blootstelling mogelijk is, zijn het gebruik van pigmenten, spuitverven en coatings. Andere relevante werkgebieden zijn oppervlaktebehandelingstoepassingen van kunststoffen en metalen, bijvoorbeeld het bedienen van verchromingsbaden. Blootstelling komt ook voor bij abrasieve technieken van met chroom VI gecoate materialen, zoals stralen, schuren en slijpen. Industrieën waar blootstelling voorkomt zijn de functionele galvaniseringssector, staal, scheepswerven, bouw, betonindustrie en reparatie- en schilderwerkplaatsen voor autocarrosserieën, vrachtwagens, treinen en vliegtuigen.

Meer over de stof

Chroom VI is een vorm van het metaalelement chroom. In de natuur is het vaak samen met andere elementen, zoals metalen, aanwezig in ertsen en moet het industrieel worden verwerkt. De meest industrieel relevante verbindingen bevatten natrium, kalium, zink, strontium, lood of ammonium. Chroomtrioxide of chroomzuur zijn veelgebruikte industriële chroom VI-stoffen. Chroommetaal wordt opzettelijk toegevoegd aan gelegeerd staal of wordt gebruikt in oppervlaktebehandelingen om technische eigenschappen te verbeteren, zoals hardbaarheid, hittebestendigheid en corrosiebestendigheid. Chroom VI-verbindingen kunnen worden gebruikt als pigment in kleurstoffen, verf, inkt en kunststoffen. Het kan ook worden gebruikt als een corrosiewerend middel dat wordt toegevoegd aan verven, primers en andere oppervlaktecoatings. In tegenstelling tot chroom VI is een andere relevante maar niet kankerverwekkende vorm chroom III, dat onder oxidatieve omstandigheden kan worden omgezet in chroom VI.

Gevaren die kunnen optreden

Het inademen van hoge concentraties chroom VI kan symptomen veroorzaken als een loopneus, niezen, hoesten, jeuk en een branderig gevoel. Herhaalde of langdurige blootstelling kan zweren in de neus veroorzaken en resulteren in bloedneuzen en schade aan het neustussenschot. Contact met de huid veroorzaakt ernstige irritatie en orale inname kan acute vergiftiging veroorzaken (gastro-intestinale symptomen). Sommige werknemers raken allergisch voor chroom VI. Het inademen van chromaatverbindingen kan dan astmasymptomen veroorzaken. Chronische blootstelling van de huid aan chroom VI kan leiden tot slecht genezende zweren na huidverwondingen; orale opname kan systemische effecten op nieren en lever veroorzaken. Langdurige blootstelling aan chroom VI in de lucht kan long-, neus- en sinuskanker veroorzaken.

De latentietijd tussen chroom VI-gerelateerde kankers kan oplopen tot 20 jaar na blootstelling aan chroom VI.

Wat u kunt doen

De meest effectieve manier om blootstelling te voorkomen is vervanging door chroom(VI)-vrije producten of producten met een lager chroom(VI)gehalte. Voor specifieke toepassingen en indien van toepassing, kunnen technische alternatieven worden gebruikt (bijv. opdampen, verchromen met chroom(III)-beplating, gebruik van vloeibare vormen van chroomverbindingen enz. Als chroom(VI)houdende producten niet kunnen worden vervangen, moet de blootstelling aan de stof worden beperkt door technische maatregelen. Gebruik bijvoorbeeld een afgezogen lastoorts en goede plaatselijke en werkplaatsventilatiesystemen. Voer voortdurend correcte blootstellingsmetingen uit, zodat bekend is wanneer actie moet worden ondernomen. Onderzoek of werknemers vroegtijdige symptomen melden. Maak werknemers voortdurend bewust van de effecten van blootstelling. Train werknemers bovendien over gevaren, veilige werkpraktijken en effectieve hygiënemaatregelen.

Zorg ervoor dat werknemers voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen hebben, zoals geschikte ademhalingsbescherming, beschermende kleding en handschoenen. In sommige gevallen kan een ademhalingstoestel nodig zijn. Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen alleen als laatste redmiddel worden gebruikt, nadat de mogelijke technische oplossingen zijn gepresenteerd. Hoewel blootstelling aan chroom VI voornamelijk plaatsvindt via inademing, moet huidcontact dus ook worden vermeden.