Talið er að 10.539 starfsmenn í ESB geti orðið fyrir áhrifum af ísópreni. Á vinnustöðum þar sem ísópren er framleitt eða notað getur útsetning fyrst og fremst átt sér stað við innöndun gufu og snertingu við húð, en upptaka um húð er talin hverfandi. Samkvæmt CLP er ísópren flokkað sem krabbameinsvaldandi efni í flokki 1B (H350: Getur valdið krabbameini). Langvarandi og mikil útsetning getur leitt til lifrarkrabbameins sem aðaláhrifa, en einnig blóðleysis, hrörnunar á lyktarþekju (vefurinn inni í nefholinu sem tekur þátt í lyktarskynjun) og hrörnunar á hvítu efni mænunnar.

Þar sem áhætta kemur upp

Isoprene er notað sem einliða í framleiðslu og vinnslu fjölliða. Það er einnig notað sem milliefni í myndun efna. Váhrif geta einnig átt sér stað við framleiðslu ísóprens eða þegar það er notað sem sjálfbært flugeldsneyti. Starfsmenn í geirum framleiðslu iðnaðarefna og plast- eða gúmmíframleiðslu eru í hættu á váhrifum.

Meira um efnið

Isoprene er litlaus, eldfimur vökvi með vægri lykt. Það hefur lágt suðumark, aðeins 34°C, og því afar háan gufuþrýsting, 634 hPa, þegar við 21,1°C. Þetta þýðir að það gufar hratt upp við stofuhita. Hægt er að anda að sér gufunum sem losna eða skapa sprengifimt andrúmsloft. Isoprene er umbrotsefni sem finnst náttúrulega í mörgum plöntum, dýrum og mönnum. Isoprene losnar frá mörgum trjátegundum í miklu magni (en brotnar hratt niður, sem þýðir að umhverfisþéttni er lág) og er einnig greinanlegt í andardrátt manna. Isoprene sjálft er ekki erfðaeitur, en umbrotnar auðveldlega í erfðaeiturefni eins- og díepoxíð, aðallega í lifur. Isoprene fjölliður eru aðalþáttur náttúrulegs gúmmís. Algengustu vörurnar sem gerðar eru úr ísópreni eru dekk.

Hættur sem geta komið upp

Mesta hættan á vinnutengdri útsetningu fyrir ísópreni er við innöndun gufu. Stöðug eða skammvinn útsetning fyrir ísópreni getur valdið ertingu í nefi, hálsi og lungum og getur leitt til höfuðverks eða svima. Þó að bráð eituráhrif séu lítil (þ.e. mjög ólíklegt að fólk deyi af völdum stakrar skammtímaútsetningar), þá er langtíma eða endurtekin útsetning fyrir ísópreni tengd lifrarkrabbameini, hrörnun lyktarþekju og hrörnun hvítu efnisins í mænu.

Fyrir lifrarkrabbamein er áætlað að seinkunartímabilið sé 18 ár.

Það sem þú getur gert

Áhrifaríkasta leiðin til að koma í veg fyrir útsetningu er að skipta ísópreni út fyrir öruggari valkosti. Þar sem ekki er hægt að skipta ísópreni út og ekki er hægt að forðast notkun ísóprens verður að grípa til aðgerða til að draga úr útsetningu. Í framleiðslu á hreinsuðum olíuvörum, sem ber ábyrgð á framleiðslu en ekki notkun ísóprens, á staðgengill ekki við. Hins vegar gæti notkun annarra einliða í gúmmíiðnaðinum verið möguleiki. Næstáhrifaríkasta leiðin til að forðast útsetningu fyrir ísópreni er að þróa og nota lokuð kerfi. Lokuð kerfi finnast almennt í öllum framleiðsluferlum, bæði í hreinsun og fjölliðun ísóprens.

Þar sem ekki er hægt að skipta út efnum eða nota lokað ferli, ætti að grípa til tæknilegra ráðstafana eins og virkrar staðbundinnar útblástursloftræstingar eða góðrar loftræstingar á vinnustað, sem og að kanna virkni þeirra, til að tryggja að útsetning sé lágmarkuð eins mikið og tæknilega mögulegt er. Isoprene er oft unnið í þrýstijöfnuðum stjórnklefum, sem eru mjög skilvirkar við að draga úr uppgufun.

Framkvæmið reglulega útsetningarmat til að kanna hvort verndarráðstafanir sem gerðar eru séu árangursríkar eða hvort grípa þurfi til frekari aðgerða. Starfsmenn þurfa að vera meðvitaðir um áhrif útsetningar og ættu að fá reglulega þjálfun í þeim stjórnunarráðstöfunum sem nauðsynlegar eru til að vinna örugglega með ísópreni til að koma í veg fyrir útsetningu. Hvetja ætti þá til að tilkynna einkenni eins og ertingu í nefi, hálsi og lungum (td hósta og önghljóð), höfuðverk eða sundl, þar sem þau geta verið viðvörunarmerki um að ráðstafanir sem gerðar eru séu ekki nægjanlegar. Mælt er með að ráðfæra sig við vinnuverndarlækni.

Að auki skal þjálfa starfsmenn um árangursríkar hreinlætisráðstafanir.

Tryggið að starfsmenn hafi fullnægjandi persónuhlífar (PPE), svo sem hlífðarfatnað og hanska, ef nauðsyn krefur. Ef endurnýtanleg persónuhlíf er notuð skal gæta þess að hún sé þrifin eða skipt út ef nauðsyn krefur og geymd á hreinum stað. Fyrir Isoprene er oft nauðsynlegt að nota öndunarhlífar (RPE), hlífðarhanska og hlífðargleraugu. Ef öndunarbúnaður er nauðsynlegur skal tryggja að öndun sé ekki líkamlega erfið. Persónuhlífar ættu aðeins að vera notaðar sem síðasta úrræði og aðeins íhugaðar tímabundið, eftir að allar mögulegar tæknilegar lausnir hafa verið fullreyndar.

Heimildir: ECHA, RAC, DG EMPL