Ongeveer 1.000.000 werknemers in de EU worden blootgesteld aan benzeen in industrieën die benzeen maken of gebruiken. Benzeen is ingedeeld in kankerverwekkende categorie 1A, wat betekent dat bewezen is dat het kanker veroorzaakt bij mensen.

Het verband tussen benzeen en kanker heeft zich vooral toegespitst op leukemie en andere kankers van bloedcellen. De belangrijkste manier waarop mensen worden blootgesteld is door lucht in te ademen die benzeen bevat. Benzeen kan ook via de huid worden opgenomen bij contact met een bron zoals benzine, hoewel dit minder vaak voorkomt omdat vloeibaar benzeen snel verdampt.

Waar komen risico’s voor?

Benzeenproducerende of -gebruikende industrieën omvatten beroepen waar olie en gas worden geproduceerd, geraffineerd, gedistribueerd, verkocht en waar aardolieproducten worden gebruikt. Andere beroepen met mogelijke blootstelling zijn de productie van cokes, de productie en het gebruik van chemicaliën (waaronder sommige smeermiddelen, kleurstoffen, detergenten, geneesmiddelen en pesticiden), autoreparatie, de productie van schoeisel, brandbestrijding en verschillende beroepen waarbij men wordt blootgesteld aan uitlaatgassen van verbrandingsmotoren.

Verder zijn er beroepen die blootgesteld kunnen worden zoals staalarbeiders, drukkers, laboratoriumtechnici en werknemers in zonnewarmtecentrales, omdat benzeen ontstaat door de afbraak van de warmteoverdrachtvloeistof.

Meer over de stof

Benzeen is een kleurloze of lichtgele vloeibare chemische stof bij kamertemperatuur. Het verdampt snel bij blootstelling aan lucht. Het wordt voornamelijk gebruikt als oplosmiddel in de chemische en farmaceutische industrie, als uitgangsmateriaal en als tussenproduct bij de synthese van tal van chemische stoffen, waaronder kunststoffen, smeermiddelen, rubbers, kleurstoffen, detergenten, geneesmiddelen en pesticiden.

Zowel natuurlijke als door de mens gemaakte processen produceren benzeen. Het is een natuurlijk bestanddeel van ruwe olie en benzine (en dus uitlaatgassen van motorvoertuigen) en tabaksrook. Andere natuurlijke bronnen zijn gasemissies van vulkanen en bosbranden.

Gevaren die kunnen optreden

Chronische blootstelling aan benzeen tast vooral het beenmerg aan, de zachte, binnenste delen van botten waar nieuwe bloedcellen worden aangemaakt. Dit kan leiden tot bloedarmoede (een laag aantal rode bloedcellen), waardoor iemand zich zwak en moe kan voelen, een laag aantal witte bloedcellen, waardoor het lichaam minder goed in staat is om infecties te bestrijden, en verschillende soorten leukemie. Schadelijke effecten op het immuunsysteem en het voortplantingssysteem zijn ook beschreven, zoals verstoring van de menstruatiecyclus.

Naast de kankerverwekkende effecten op het beenmerg kan benzeen andere acute en chronische gezondheidseffecten veroorzaken. Kortdurende blootstelling aan hoge concentraties kan leiden tot symptomen als duizeligheid, misselijkheid, hoofdpijn, stuiptrekkingen, bewusteloosheid en hartstoornissen. Het kan ook matig irriterend zijn voor ogen en huid. Roken verhoogt de risico’s aangezien sigarettenrook een belangrijke bron van blootstelling aan benzeen is.

Het is belangrijk om te weten dat de latentietijd tussen blootstelling en benzeengerelateerde kanker varieert van één tot 10 jaar.

Wat u kunt doen

De beste oplossing is om de blootstelling te beheersen door eliminatie of Substitutie, bijvoorbeeld door benzeen te vervangen door een ander oplosmiddel of door de benzeenbron af te sluiten. Pas adequate technische risicobeheersmaatregelen toe die beschikbaar zijn voor de verschillende processen om de blootstelling te beheersen (d.w.z. ventilatie) en controleer de risicobeperkingsstrategieën van uw organisatie. Voer goede blootstellingsmetingen uit zodat bekend is wanneer er maatregelen moeten worden genomen. Informeer werknemers over de risico’s en preventieve maatregelen. Voorkom huidcontact.

Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen niet als enige preventieve maatregel worden gebruikt. Zoveel mogelijk van de bovenstaande technische en organisatorische maatregelen moeten vooraf zijn geïmplementeerd. Zorg ervoor dat de juiste persoonlijke beschermingsmiddelen worden gebruikt. Bovendien moet bij de keuze van de uitrusting rekening worden gehouden met de anatomie van de werknemers die de uitrusting zullen gebruiken, en in het geval van ademhalingsbeschermingsmiddelen op basis van gezichtsaanpassing is het ten zeerste aan te raden om bij elke persoon een pasvormtest uit te voeren.