Volgens de laatste schattingen uit 2019 worden ongeveer 80.000 werknemers in de EU blootgesteld aan nikkel en nikkelverbindingen bevattende dampen, stof en nevels in de lucht.

Nikkelverbindingen zijn geclassificeerd als kankerverwekkend categorie 1A, wat betekent dat ze een bewezen oorzaak zijn van kanker bij mensen. Metallisch nikkel is door het IARC geclassificeerd als kankerverwekkend groep 2B, mogelijk kankerverwekkend voor de mens. Blootstelling vindt plaats door inademing, inslikken of huidcontact. Daarnaast treden huidklachten en ademhalingsproblemen op na blootstelling aan nikkel en nikkelverbindingen. Er is een verhoogd risico op long- en neuskanker door blootstelling aan nikkelraffinagestof en nikkelsulfide.

Waar komen risico’s voor?

Nikkel, in de vorm van verschillende legeringen en verbindingen, wordt al meer dan 100 jaar op grote schaal commercieel gebruikt. Nikkelverbindingen en metallisch nikkel hebben vele industriële en commerciële toepassingen, waaronder gebruik in roestvrij staal en andere nikkellegeringen, katalysatoren, batterijen, pigmenten en keramiek. De meeste werknemers die in de Europese Unie aan nikkel en nikkelverbindingen worden blootgesteld, zijn betrokken bij de vervaardiging van metaalproducten en de vervaardiging van machines, met uitzondering van elektrische apparaten en transportmiddelen. Beroepsmatige blootstelling komt vaak voor bij werknemers die betrokken zijn bij het smelten, lassen, gieten, spuiten en slijpen van nikkel, nikkelverbindingen en nikkelhoudende materialen.

Meer over de stof

Nikkel is een zilverwit metallisch element dat voorkomt in de aardkorst. Nikkel kan worden gecombineerd met andere elementen om nikkelverbindingen te vormen. Vanwege zijn unieke eigenschappen heeft nikkel veel industriële toepassingen. Het meeste nikkel wordt gebruikt in metaallegeringen omdat het nuttige eigenschappen verleent, zoals corrosiebestendigheid, hittebestendigheid en hardheid.

Hoe de symptomen je kunnen beïnvloeden

Beroepsmatige blootstelling aan nikkel vindt voornamelijk plaats door inademing van stofdeeltjes en dampen of door contact met de huid. Acute blootstelling aan hoge nikkelgehaltes door inademing kan ernstige schade aan de longen en nieren veroorzaken. Langdurige blootstelling aan nikkelraffinaderijstof leidt tot een verhoogd risico op long- en neuskanker bij werknemers van nikkelraffinaderijen. Chronische blootstelling van de huid aan nikkel kan leiden tot dermatitis met klachten als een droge, geïrriteerde of jeukende huid. Chronische inademing van metallisch nikkel en niet in water oplosbare nikkelverbindingen kan leiden tot effecten op de luchtwegen, waaronder verminderde longfunctie en bronchitis. Chronische inademing van oplosbare nikkelverbindingen kan leiden tot astma.

De tijd tussen blootstelling aan nikkel en kankersymptomen varieert van 13 tot 24 jaar.

Wat u kunt doen

• De meest effectieve manier om blootstelling te voorkomen is door nikkelvrije of minder nikkelhoudende producten te gebruiken.
• Als nikkelhoudende producten niet kunnen worden vervangen, moet de blootstelling aan nikkel worden verminderd door technische maatregelen.
• Voer voortdurend correcte blootstellingsmetingen uit zodat bekend is wanneer actie moet worden ondernomen. Onderzoek of werknemers vroegtijdige symptomen melden.
• Maak werknemers voortdurend bewust van de effecten van blootstelling. Train werknemers bovendien over gevaren, veilige werkpraktijken en effectieve hygiënemaatregelen. Vul dit aan met persoonlijke beschermingsmiddelen als haalbare controles niet voldoende zijn om blootstelling onder de blootstellingslimieten te brengen.
• Persoonlijke beschermingsmiddelen mogen alleen als laatste redmiddel worden gebruikt, nadat de mogelijke technische oplossingen zijn gepresenteerd. Omdat metallisch nikkel en sommige nikkelverbindingen huidsensibilisatie kunnen veroorzaken, moet huidcontact zoveel mogelijk worden voorkomen. Als eliminatie niet mogelijk is, moeten controlemaatregelen worden genomen om huidcontact te minimaliseren.